دانلود پاورپوینت بررسی وضعیت سلامت (معاینه شکم) بر اساس کتاب باربارا بیتز | ویژه پرستاران

معاینه شکم: راهنمای جامع برای پرستاران

معاینه شکم یکی از مهارت‌های اساسی پرستاری است که نیازمند دقت، مهارت و درک عمیق از آناتومی و فیزیولوژی بدن است. این معاینه به شناسایی اختلالات گوارشی، کبدی، کلیوی و سایر مشکلات شکمی کمک می‌کند. برای انجام معاینه موفق، مددجو باید در وضعیت راحت و شل قرار گیرد تا سفتی عضلات مانع سمع و لمس دقیق نشود.

آماده‌سازی صحیح محیط و بیمار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اتاق معاینه باید گرم باشد و مددجو باید پیش از معاینه مثانه خود را تخلیه کند. بیمار در وضعیت به پشت خوابیده با دستان در دو طرف بدن و زانوهای کمی خم قرار می‌گیرد. پاها و قسمت فوقانی قفسه سینه با ملحفه پوشانده می‌شوند تا خلوت بیمار حفظ شود. معاینه‌گر در سمت راست بیمار می‌ایستد و با اطمینان از وجود نور کافی، معاینه را آغاز می‌کند.

آماده‌سازی بیمار

تخلیه مثانه، وضعیت به پشت خوابیده، زانوهای خم، دستان در دو طرف بدن

محیط معاینه

اتاق گرم، نور کافی، حفظ خلوت با پوشاندن پاها و قفسه سینه

ابزار گرم

دستها و گوشی گرم برای راحتی و شلی بیشتر عضلانی

ترتیب و روش معاینه شکم

ترتیب معاینه شکم با سایر معاینات متفاوت است و از اهمیت بالایی برخوردار است. پرستار معاینه را با مشاهده آغاز کرده و سپس سمع، دق و در نهایت لمس را انجام می‌دهد. انجام سمع پیش از لمس و دق بسیار مهم است زیرا لمس و دق ممکن است دفعات و ویژگی‌های صداهای روده‌ای را تغییر دهند. شکم از بالای زایده گزیفوئید تا سمفیس پوبیس برهنه می‌شود و معاینه‌گر با آرامی و اطمینان کار را آغاز می‌کند.

مشاهده

بررسی پوست، شکل، تقارن، حرکات و ضربانات شکم

سمع

گوش دادن به صداهای روده‌ای و عروقی قبل از دستکاری شکم

دق

تشخیص ارگانها، توده‌ها و هوا در معده و روده

لمس

بررسی نواحی حساس، اتساع و توده‌های شکمی

تقسیم شکم به چهار ربع به شناسایی و ثبت دقیق یافته‌ها کمک می‌کند. زایده گزیفوئید حد فوقانی و سمفیس پوبیس حد تحتانی شکم را مشخص می‌نماید. ربع فوقانی راست شامل کبد، کیسه صفرا و بخشی از کولون است. ربع فوقانی چپ شامل معده، طحال و پانکراس است. ربع تحتانی راست شامل سکوم، آپاندیس و بخشی از روده کوچک است و ربع تحتانی چپ شامل کولون سیگموئید و بخشی از روده کوچک است.

نکات مهم معاینه

• از مددجو درباره نواحی حساس به لمس سؤال کنید
• نواحی دردناک را در آخر بررسی کنید
• به حالات صورت ناشی از درد و اضطراب توجه نمایید
• روش کار را برای کاهش اضطراب توضیح دهید
• در صورت اضطراب شدید، لمس را با دست خود بیمار آغاز کنید

ابزار مورد نیاز

• گوشی پزشکی گرم
• نوار اندازه‌گیری
• خودکار برای علامت‌گذاری
• دستکش معاینه
• منبع نور کافی

تکنیک‌های تخصصی معاینه

مشاهده دقیق شکم اطلاعات ارزشمندی را فراهم می‌کند. پرستار پوست شکم را از نظر رنگ، جای زخم، الگوی وریدی، ضایعات و استریا بررسی می‌کند. پوست شکم باید هم‌رنگ نواحی دیگر بدن باشد. کشیدگی پوست در اثر حاملگی یا چاقی به وجود می‌آید. ظاهر درخشان پوست نشان‌دهنده آسیت است. کبودی ممکن است علامت صدمه، آزار جسمی یا اختلال خونریزی‌دهنده باشد. زردی یا سیانوز نیز از یافته‌های غیر منتظره محسوب می‌شوند.

لمس سطحی

با گذاشتن کف دست و انگشتان به صورت افقی روی شکم، فشار ملایم وارد می‌شود. از حرکات سریع خودداری کرده و با حرکات هماهنگ و آرام لمس انجام می‌شود.

لمس عمیق

برای بررسی ارگان‌های شکمی و توده‌های واضح استفاده می‌شود. فشار ۲ تا ۷ سانتی‌متری وارد می‌شود. از لمس عمیق بر روی برش جراحی یا ارگان‌های حساس استفاده نمی‌شود.

دق شکم

وجود ارگان‌ها، توده‌ها و هوا در معده و روده را مشخص می‌کند. صدای تمپان بر روی روده و معده و صدای دال بر روی ارگان‌های سخت مانند کبد و طحال شنیده می‌شود.

سمع شکم همیشه قبل از دق و لمس انجام می‌شود. گوشی روی چهار ربع شکم قرار داده می‌شود و به صداهای روده‌ای گوش داده می‌شود. به طور طبیعی صداهای روده‌ای ۵ تا ۳۵ بار در دقیقه شنیده می‌شوند. فقدان صدا نشانه فقدان حرکت دستگاه گوارش است که ممکن است ناشی از انسداد مزمن روده، ایلئوس پارالیتیک یا پریتونیت باشد. صداهای هیپراکتیو بلند و غرغرمانند بوده که نشانه افزایش حرکت دستگاه گوارش می‌باشند. وجود صداهای عروقی یا برویی در شکم می‌تواند نشان‌دهنده آنوریسم یا تنگی عروق باشد و باید فوراً به پزشک گزارش شود.

لمس کبد

دق از ایلیاک کرست به سمت بالا انجام می‌شود. صدا در لبه پایین کبد از تمپان به دال تغییر می‌یابد. فاصله بین لبه فوقانی و تحتانی کبد باید ۶ تا ۱۲ سانتی‌متر باشد.

لمس کلیه

کلیه راست ممکن است در افراد بسیار لاغر لمس شود. دست فوقانی در لبه دنده‌ها قرار می‌گیرد و با تنفس عمیق بیمار، لبه تحتانی کلیه لمس می‌شود.

ضربان آئورت

با انگشت شست و اشاره به طور عمیق بالای شکم در سمت چپ خط وسط لمس می‌شود. ضربان طبیعی به طرف جلو منتقل می‌شود. در آنوریسم، ضربانات به اطراف پخش می‌شوند.

علایم بالینی و معاینه رکتوم

شناخت علایم اختلالات شکمی برای تشخیص صحیح ضروری است. علامت کالن شامل اکیموز در اطراف ناف است که نشان‌دهنده وجود خون در پریتوان یا التهاب پانکراس است. علامت گری ترنر شامل اکیموز پهلوها است که مشابه علامت کالن، نشانه خونریزی داخلی یا التهاب پانکراس حاد است. علامت مورفی توقف ناگهانی تنفس حین لمس ربع فوقانی راست شکم است که نشان‌دهنده کوله‌سیستیت است.

حساسیت برگشتی

با فشار دادن روی ناحیه و برداشتن سریع فشار بررسی می‌شود. درد در این حالت نشانه تحریک پریتوان و آپاندیسیت است.

علامت روزینگ

درد در ربع تحتانی راست با لمس عمیق ربع تحتانی چپ شکم، نشان‌دهنده تحریک پریتوان و آپاندیسیت است.

علامت پسواس

دست روی پای راست بیمار قرار گرفته و بیمار در مقابل فشار تلاش می‌کند پای خود را خم کند. احساس درد نشانه آپاندیسیت است.

علامت بلومبرگ

فشار دادن آرام و برداشتن سریع دست از روی شکم که بروز درد نشانه پریتونیت است.

معاینه رکتوم و آنال بخش مهمی از ارزیابی جامع شکم است که معمولاً بعد از بررسی دستگاه تناسلی انجام می‌شود. این معاینه می‌تواند سرطان کولورکتال در مراحل اولیه را شناسایی کند و در مردان تومورهای پروستات را مشخص سازد. پرستار ابتدا با مشاهده نواحی پرینه و ساکروم-خاجی شروع می‌کند. پوست باید صاف، هموار و بدون گسیختگی باشد. بافت آنال معمولاً مرطوب، بدون مو و خشن‌تر از پرینه است.

تاریخچه مهم برای معاینه رکتوم

• سابقه خونریزی از مقعد یا مدفوع سیاه (ملنا)
• درد مقعد یا تغییر در عادات روده‌ای
• تاریخچه خانوادگی یا شخصی سرطان کولورکتال
• عادات غذایی و مصرف غذاهای پرچرب یا کم‌فیبر
• مصرف ملین‌ها یا نرم‌کننده‌های مدفوع
• علایم مشکلات پروستات در مردان

نکته مهم:معاینه انگشتی باید با دقت و آرامی انجام شود. هرگز انگشت را با فشار وارد نکنید زیرا به بافت مخاطی آسیب می‌زند.

در معاینه انگشتی، پرستار دستکش پوشیده و انگشت شست را لغزنده می‌سازد. با شل شدن اسفنگتر مقعد، نوک انگشت به آرامی وارد کانال آنال می‌شود. در مردان، غده پروستات به صورت گرد با ساختار قلبی شکل و حدود ۲ تا ۴ سانتی‌متر برجستگی به سمت مقعد حس می‌شود. پروستات طبیعی محکم، بدون حساسیت یا ندول است. سفتی یا ندول ممکن است نشانه ضایعه سرطانی باشد. بعد از لمس، مدفوع بررسی می‌شود که به طور طبیعی قهوه‌ای است و وجود خون یا مدفوع سیاه باید گزارش شود.

سانتی‌متر

اندازه طبیعی کبد بین لبه فوقانی و تحتانی

بار در دقیقه

دفعات طبیعی صداهای روده‌ای

سانتی‌متر

برجستگی طبیعی پروستات به سمت مقعد